لوبیا روغنی، سویا یا سوژا از دانه های روغنی است که از قدیم الایام و حداقل 2800 سال قبل از میلاد در چین کشت می شده و از گیاهان مقدس بشمار می رفته است. احتمال می رود که لوبیا روغی از Gliycine ussuriensis مشتق شده باشد. این گونه در آسیای شرقی رشد می کند. سویا در کشورهایی مثل آمریکا گیاه و دانه ای مهمی تلقی می شود. سویا قبل از سال 1940 به طور عمده برای علوفه کشت می شد اما امروزه پس از ذرت و گندم مقام سوم از نظر تولید دانه و از لحاظ ارزش غذایی پس از ذرت دومین رتبه را در کشور مزبور دارا می باشد. 51% از تولید جهانی سویا به آمریکا اختصاص داشته و 38% تولید جهانی آن در سه کشور دیگر یعنی برزیل، جمهوری خلق چین و آرژانتین تولید می گردد. بقیه تولید سویا در میان کشور های مختلفی درآسیا و آمریکای جنوبی پخش شده است و به طور جزئی نیز در آفریقا و اروپا تولید می شود.

لوبیای سویا در 30 سال اخیر به یک محصول عمده در آمریکا تبدیل شده است. بین کشاورزان درجه اهمیت آن بعد از ذرت و بیش از گندم، سیب زمینی، جو دوسر، پنبه و سایر محصولات زراعتی شناخته شده می باشد. افزایش بسیار زیاد در تولید و ارزش سویا از سال 1940 به بعد در امریکا صورت گرفت؛ که دوعامل در این امر سهم به سزایی دارند :

  • دانه سویا به طور متوسطه 40% پروتئین و 20% روغن دارد که از لحاظ ارزش غذایی در میان گیاهان مهم زراعی دانه ای بی رقیب می باشد.
  • تلاش تحقیقاتی گسترده ای در جهت به نژادی ارقام اصلاح شده، مبارزه با آفات و بیماری ها و فن آوری تولید صورت گرفته است.

سویا، سابقه به منظور تامین علوفه کشت می شد ولی امروزه در کشورهایی مثل امریکا، یکی از مهمترین گیاهان روغنی به شمار می رود. در کشور ما هم کشت این گیاه اخیراً توسعه پیدا کرده است و از روغن آن استفاده می شود. در گیلان، سالیان پیش زراعت واریته ای از سویا معروف به پشم باقلا، یا کرد باقلا، معمول بوده است. در سال 1343 گروه صنعتی بهشهر با وارد کردن واریته های سویا و انجام مقایسه عملکرد و تعیین واریته های مناسب اقدام به توسعه کشت این گیاه کرد.
سویا تقریباً در مدتی کوتاه یک محصول عمده ایالات متحده آمریکا شد. صنایع سویا نیز بر اساس موارد استفاده و فرآورده های سویا شکل یافت. موارد استفاده سویا در کشاورزی و صنعت متکی به روغن زیاد و پروتئین فراوان دانه است. سویا یک محصول بازارپسند بوده و بخش قابل توجهی از درآمد هشت ایالت رودخانه میسی سی پی تولید کنندگان 75 درصد سویای آمریکا را شامل می شود. درآمد های حاصل از نیمی از صادرات محصولات تولیدی در فرم دانه، کنجاله و روغن بصورت یک عامل بسیار موثر در بالانس تبادل تجارت محسوب می شوند.

 

رقم اصلاح و تجاری شده شرکت توسعه کشت دانه های روغنی

سویا رقم آرین

  • اولین رقم اصلاح شده سویا توسط بخش خصوصی
  • حسب آزمون‏ های سازگاری قابل توصیه برای کشت در استان‏ های اردبیل، مازندران و گلستان
  • متوسط‏ رس
  • طول دوره رویش آن 142 روز در کشت بهاره
  • رنگ ناف کرم تا قهوه‏ای روشن
  • وزن هزاردانه 205 گرم
  • مقاومت به خوابیدگی
  • تحمل نسبی به ریزش و بیماری ویروسی BPMV
  • بدلیل داشتن ارتفاع مناسب ظهور اولین غلاف از سطح زمین، مناسب برداشت مکانیزه
  • متوسط عملکرد بین 3500 تا 4000 کیلوگرم در هکتار

          

 

واگذاری انحصاری دانش فنی تولید و تکثیر بذر سویا رقم کتول

در راستای پیشبرد اهداف در زمینه کاهش وابستگی به واردات بذور اصلاح شده و همچنین در راستای تحقق سیاست های وزارت جهاد کشاورزی در خصوص حمایت و تقویت بخش  خصوصی در جهت سرمایه گذاری در تولید، تکثیر و توزیع بذر؛ امتیاز انحصاری تولید، تکثیر و فروش  طبقات مادری  و گواهی شده بذر  سویا رقم کتول در سال 1396 به  شرکت توسعه کشت دانه های روغنی  به مدت ده سال واگذار گردیده است.